Ef Páll Baldvin starfaði á Morgunblaðinu en ekki Fréttablaðinu, þá gæti leiðarinn hans úr Fréttablaðinu í gær (21. sept. 2009), litið einhvernvegin svona út:
Örlög Fréttablaðsins (Páll Baldvin Baldvinsson skrifar)
Ritstjórinn á Fréttablaðinu, Þorsteinn Pálsson, hefur látið af störfum sökum þess að skoðanafrelsi og tjáningarfrelsi er eigendum blaðsins ekki að skapi. Þeir vilja að í blaðinu ríki þeirra skoðanir á málum sem þeir telja að til framfara horfi. Við óbeðnir áskrifendur og lesendur Fréttablaðsins höfum ekki tekið eftir öðru en Þorsteinn hafi staðið sig þokkalega í starfi, blaðið hafi undir hans stjórn frekar styrkst sem opinn fjölmiðill en hitt. Og okkur sem vinnum á miðlum í eigu fyrirtækja sem kvótakóngar ráða stórum hlutum í, bregður vitaskuld í brún: misserunum saman höfum við legið undir almennu ámæli: að við göngum daglega til starfa eftir beinum fyrirskipunum frá eigendunum um að við skulum hafa þessa og hina hlið uppi á málum í umfjöllun Morgunblaðsins. Hvergi hafa þessar ávirðingar birst ljósar en hjá einstaka blaðamönnum Fréttablaðsins. Kvótakóngaundirlægjur skulu þeir heita. Og lygin lifir lengi ef hún er höfð yfir nógu oft.
Menntaðir menn sögðu jafnan: „Fréttablaðið lýgur ekki" og fylgdi kaldur hæðnishlátur fullyrðingunni: „Fréttablaðið var frjálst blað fyrst í stað, svo gerðist það einkavæðingarblað eða útrásarblað eftir því hvernig stóð í þjóðfélaginu, á endanum varð það ónýtt blað." Og svo mátti rekja þræðina frá fjölskyldunni sem á blaðið inn á ritstjórnina og hvernig það tengdist leynt og ljóst ráðandi öflum í íslensku samfélagi, hvernig auglýsingamáttur fjölskyldunnar hélt blaðinu lifandi og þannig fram þeim „áherslum í ritstjórnarstefnu" sem þeim hagsmunum var geðfelld.
Á tímabili virtist sú staða komin upp í íslensku samfélagi að hér yrði aðeins eitt dagblað fjölmiðlafyrirtæki og í harðsvíruðum einræðisríkjum, rétt eins og hér væri bara einn flokkur. Fréttablaðið og 365 varð klettur og og undir þá trú tóku menn í Skaptahlíðinni og Samfylkingunni. Og í mikillætinu sem rann vinnufólki þar á bæ í blóðið var ráðist í fjárfestingar: keypt var prentsmiðja í Bretlandi, og hafin fríblaðaútgáfa í Danmörku og í Boston, nú skyldi umheiminum sýnt að íslenska fjölskyldan vissi best hvernig gefa ætti út dagblöð. En raunveruleikinn bankaði að dyrum: banki hélt blaðinu uppi allt liðið ár þar til að sami banki lagði fyrrverandi eigenda til lánsfé til að kaupa þrotabúið með miklum afslætti: milljarðar lágu eftir á kostnað almennings sem þá hafði þjóðnýtt bankann. 365 reyndist þegar til kom vera illa rekið fyrirtæki. Fréttablaðið var rekið misserum saman með bullandi tapi.
Nú er áframhaldandi eigandi Fréttablaðsins hluti af fjölskyldu sem hefur áður reynt fyrir sér með misjöfnum árangri í fjölmiðlarekstri á Íslandi: Fréttablaðið, Stöð 2 og DV voru síðustu hjallarnir sem þessi hópur sótti yfir: DV drap hann með „áherslum í ritstjórnarstefnu", stórum og tryggum lesendahóp tókst að útrýma með einstefnu í neðanbeltis blaðamennsku og leiðindum. Og nú á að reyna enn - takist mönnum að öngla saman í kaupverðið sem er ekki að fullu greitt. Og hvort tveggja er ljóst, hver er áframhaldandi eigandi, og hversu bankinn verður tamur að þessu sinni.
Í hinum vestræna heimi eru borgaraleg blöð í vörn. Margt í miðlun bendir til að þau séu liðin tíð. Aðrar leiðir taki yfir í miðlun upplýsinga, áróðurs og skoðana. Og þá hefst kvakið um að Fréttablaðið megi ekki deyja. Það sé ómissandi með morgunkaffinu, rétt eins og morgunbænin og almættið. En það hefur frá stofnun verið prívatbissniss fyrir hina fáu og ríku, tryggt ofbeldi útrásarstefnu og auðmanna landsins. Það er grimmur þjónn og hefur sína stuttu tíð reynst íslenskri alþýðu rándýr.
Ritstjórinn á Fréttablaðinu, Þorsteinn Pálsson, hefur látið af störfum sökum þess að skoðanafrelsi og tjáningarfrelsi er eigendum blaðsins ekki að skapi. Þeir vilja að í blaðinu ríki þeirra skoðanir á málum sem þeir telja að til framfara horfi. Við óbeðnir áskrifendur og lesendur Fréttablaðsins höfum ekki tekið eftir öðru en Þorsteinn hafi staðið sig þokkalega í starfi, blaðið hafi undir hans stjórn frekar styrkst sem opinn fjölmiðill en hitt. Og okkur sem vinnum á miðlum í eigu fyrirtækja sem kvótakóngar ráða stórum hlutum í, bregður vitaskuld í brún: misserunum saman höfum við legið undir almennu ámæli: að við göngum daglega til starfa eftir beinum fyrirskipunum frá eigendunum um að við skulum hafa þessa og hina hlið uppi á málum í umfjöllun Morgunblaðsins. Hvergi hafa þessar ávirðingar birst ljósar en hjá einstaka blaðamönnum Fréttablaðsins. Kvótakóngaundirlægjur skulu þeir heita. Og lygin lifir lengi ef hún er höfð yfir nógu oft.
Menntaðir menn sögðu jafnan: „Fréttablaðið lýgur ekki" og fylgdi kaldur hæðnishlátur fullyrðingunni: „Fréttablaðið var frjálst blað fyrst í stað, svo gerðist það einkavæðingarblað eða útrásarblað eftir því hvernig stóð í þjóðfélaginu, á endanum varð það ónýtt blað." Og svo mátti rekja þræðina frá fjölskyldunni sem á blaðið inn á ritstjórnina og hvernig það tengdist leynt og ljóst ráðandi öflum í íslensku samfélagi, hvernig auglýsingamáttur fjölskyldunnar hélt blaðinu lifandi og þannig fram þeim „áherslum í ritstjórnarstefnu" sem þeim hagsmunum var geðfelld.
Á tímabili virtist sú staða komin upp í íslensku samfélagi að hér yrði aðeins eitt dagblað fjölmiðlafyrirtæki og í harðsvíruðum einræðisríkjum, rétt eins og hér væri bara einn flokkur. Fréttablaðið og 365 varð klettur og og undir þá trú tóku menn í Skaptahlíðinni og Samfylkingunni. Og í mikillætinu sem rann vinnufólki þar á bæ í blóðið var ráðist í fjárfestingar: keypt var prentsmiðja í Bretlandi, og hafin fríblaðaútgáfa í Danmörku og í Boston, nú skyldi umheiminum sýnt að íslenska fjölskyldan vissi best hvernig gefa ætti út dagblöð. En raunveruleikinn bankaði að dyrum: banki hélt blaðinu uppi allt liðið ár þar til að sami banki lagði fyrrverandi eigenda til lánsfé til að kaupa þrotabúið með miklum afslætti: milljarðar lágu eftir á kostnað almennings sem þá hafði þjóðnýtt bankann. 365 reyndist þegar til kom vera illa rekið fyrirtæki. Fréttablaðið var rekið misserum saman með bullandi tapi.
Nú er áframhaldandi eigandi Fréttablaðsins hluti af fjölskyldu sem hefur áður reynt fyrir sér með misjöfnum árangri í fjölmiðlarekstri á Íslandi: Fréttablaðið, Stöð 2 og DV voru síðustu hjallarnir sem þessi hópur sótti yfir: DV drap hann með „áherslum í ritstjórnarstefnu", stórum og tryggum lesendahóp tókst að útrýma með einstefnu í neðanbeltis blaðamennsku og leiðindum. Og nú á að reyna enn - takist mönnum að öngla saman í kaupverðið sem er ekki að fullu greitt. Og hvort tveggja er ljóst, hver er áframhaldandi eigandi, og hversu bankinn verður tamur að þessu sinni.
Í hinum vestræna heimi eru borgaraleg blöð í vörn. Margt í miðlun bendir til að þau séu liðin tíð. Aðrar leiðir taki yfir í miðlun upplýsinga, áróðurs og skoðana. Og þá hefst kvakið um að Fréttablaðið megi ekki deyja. Það sé ómissandi með morgunkaffinu, rétt eins og morgunbænin og almættið. En það hefur frá stofnun verið prívatbissniss fyrir hina fáu og ríku, tryggt ofbeldi útrásarstefnu og auðmanna landsins. Það er grimmur þjónn og hefur sína stuttu tíð reynst íslenskri alþýðu rándýr.
Staðfræsla: Jón Trausti Sigurðarson.
